‘Er is meer ruimte in jezelf dan je had gedacht.’

‘Als iets Etty Hillesum typeert, dan is het wel dat ze niet in een hokje te vangen is.’ Dat is ook het laatste wat Judith Koelemeijer met haar boek zou willen. ‘Mensen moeten zelf maar tot een oordeel komen over wie ze was.’

Op een ochtend in de nazomer van 2012 krijgt schrijfster Judith Koelemeijer een email van uitgever Geurt Gaarlandt. Hij was de man die eind jaren zeventig de volgeschreven schriften van Etty Hillesum op zijn bureau kreeg, en er als enige uitgever brood in zag. Een bloemlezing uit de dagboeken van Hillesum verscheen in 1981 onder de titel Het verstoorde leven. Vooral het onafhankelijke denken van de in 1943 in Auschwitz vermoorde Etty heeft ervoor gezorgd dat het boek een ware hype werd, tot ver buiten Nederland. In NRC zette J.R. Heldring boven zijn column: ‘De heilige van het Museumplein’. Mede namens de stichting die de nalatenschap van Hillesum beheert, vraagt Geurt Gaarlandt nu aan Judith Koelemeijer of ze misschien belangstelling heeft om een biografie van Etty te schrijven. 

Het Orakel, Etty Hillesum en de vrijheid

Je kon er op wachten. Het Orakel heeft de Hitlergroet gebracht, op de Dam, op Bevrijdingsdag 2014. De grote kop van staaldraad is een werk van installatiekunstenaar Atelier van Lieshout. Mensen kunnen sms-jes sturen naar een bepaald nummer, de kop spreekt ze met een bronzen mannenstem uit over de Dam. De eerste evangelisatieboodschap was al snel binnen. Maar de Hitlergroet dus ook.

De ondergang van een bijzondere familie

Etty Hillesum kennen we van haar dagboeken en kampbrieven. De overige leden van de joodse familie kennen we via de geschriften van Etty. Daarin lezen we over Micha, Etty’s jongste broer, een toptalent aan de piano. Een paar jaar geleden werden in de archieven van het Joods Historisch Museum twee pianowerken en een 78-toerenplaat van Micha gevonden. Voor historicus Jan Willem Regenhardt was dit een goede aanleiding om een biografie over een bijzondere familie te schrijven, ‘Micha’s spel, en de ondergang van de familie Hillesum’.