Het vorige jaar was er een van de vluchtelingenstromen. De beelden staan op ons netvlies gebrand. Vreemdelingschap is ook literair een dankbaar thema. Uit Vlaanderen kwamen in 2015 twee titels die het van verschillende kanten belichtten.
Annelies Verbeke timmert al langer aan de weg met verhalenbundels en korte romans. Dertig dagen is een wat dikkere roman. Hoofdpersoon is: Alphonse, huisschilder, voormalig muzikant en Senegalees van geboorte. Met zijn busje rijdt hij door de Westhoek, de regio met het hoogste zelfmoordcijfer van België en de meeste oorlogsgraven van Europa. Bij zijn klanten knapt hij badkamers op. Maar hij raakt ook in gesprek. Hij kan luisteren en soms is dat voldoende om een huiselijke kwestie op te lossen, of in ieder geval te verlichten. Als hij in aanraking komt met vluchtelingen die zich in de omgeving van Calais ophouden, weet hij ook daar van betekenis te zijn. Alphonse is bepaald geen soft personage, maar hij is wel goed van karakter en daden, ondanks de bejegening die hem als ‘zwarte man’ vaak ten deel valt. Soms vliegt het verhaal qua absurditeit wat uit de bocht. Maar Verbeke weet het allemaal invoelend en beeldend te vertellen, uitlopend in een onthutsende ontknoping. Een verhaal met een actuele spits, waarin we als verwende westerlingen een spiegel voorgehouden krijgen, zonder dat het moralistisch wordt.
Ook Dit is mijn hof van Chris de Stoop komt uit Vlaanderen. De Stoop is journalist bij het weekblad Knack, en als boerenzoon afkomstig uit de polders waar de politiek beladen Hedwigepolder onderdeel van uitmaakt. De uitbreiding van de Antwerpse havens trekt een zware wissel op de boerenstand. Natuurclubs en havenbaronnen hebben de handen ineen geslagen: elke vierkante meter natuur die wordt geofferd om de haven uit te breiden, moet gecompenseerd worden door boeren polderland vrij te geven aan de natuur. Het slachtoffer is de boer. In dit geval: de broer van De Stoop. Als hun oude moeder in het verpleeghuis belandt, pleegt de broer zelfmoord. De Stoop besluit de boerderij in stand te houden zolang zijn moeder nog leeft. Ondertussen schrijft hij Dit is mijn hof, een rondgang door het verloren land en de verdwijnende boerenstand. Een romantisch verhaal, tragisch en realistisch. En De Stoop kan schrijven! Met veel gevoel voor drama, in prachtige sfeerbeschrijvingen, zet hij het verhaal uiteen van de boer als vreemdeling op zijn eigen land. Terecht het boek van de maand bij DWDD.
Arie Kok
(Deze column verscheen in februari 2016 in het Maandblad Reveil in de rubriek Uitgelezen.)
Arie Kok - auteur 